DOLANDIRICILIK SUÇU

                                                                                                                                      (TCK md.157 - md.158)

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 

Dolandırıcılık suçu, bir kimsenin hileli davranışlarla başkalarını aldatıp, onların veya başkalarının zararına, kendisine veya başkasına haksız bir yarar sağlamasıdır. Bu suç, Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 157. maddesinde düzenlenmiştir.

1. Dolandırıcılık Suçunun Unsurları

Dolandırıcılık suçunun oluşabilmesi için şu unsurların bir arada bulunması gerekir:

• Failin Hileli Davranışları: Fail, mağduru aldatmak amacıyla hileli davranışlarda bulunmalıdır. Bu hile, mağdurun iradesini sakatlayacak nitelikte olmalıdır.

• Mağdurun Aldatılması: Failin hileli davranışları sonucunda mağdur, hataya düşerek bir fiilde bulunmalıdır.

• Zarar ve Yarar İlişkisi: Mağdurun hataya düşmesi sonucu bir zarar oluşmalı ve bu zarar neticesinde fail veya üçüncü bir kişi haksız bir yarar elde etmelidir.

2. Dolandırıcılık Suçunun Cezası

TCK'nın 157. maddesine göre, basit dolandırıcılık suçu işleyen kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

3. Nitelikli Dolandırıcılık

Dolandırıcılık suçunun belirli şekillerde işlenmesi, suçu nitelikli hale getirir ve daha ağır cezalara tabi kılar. TCK'nın 158. maddesinde nitelikli dolandırıcılık halleri düzenlenmiştir. Bu hallerden bazıları şunlardır:

• Dini İnanç ve Duyguların İstismarı: Dini duyguları kullanarak mağduru aldatmak.

• Kamu Kurumlarının Araç Olarak Kullanılması: Resmi kurumların adını veya yetkilerini kullanarak dolandırıcılık yapmak.

• Bilişim Sistemlerinin Kullanılması: İnternet veya diğer bilişim sistemleri aracılığıyla dolandırıcılık yapmak.

• Banka veya Kredi Kurumlarının Araç Olarak Kullanılması: Banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık suçu, TCK’nın 158/1-f maddesinde düzenlenmiştir. Maddenin gerekçesinde de; “Dolandırıcılık suçunun, bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenmesi de, birinci fıkranın (f) bendinde bu suçun bir nitelikli unsuru olarak kabul edilmiştir. Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının, özellikle bu kurum ve kuruluşları temsil edenlerin, kurum ve kuruluşları adına hareket eden kişilerin, başkalarını kolaylıkla aldatabilmeleri bir güven kurumu olan bu kuruma güvenin sarsılması bu kurumların araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık suçunu, nitelikli hâl saymıştır. Bilişim sisteminin aldatılmasından söz edilemeyeceği için, ancak bu sistemin araç olarak kullanılarak bir insanın aldatılması yani dolandırılması halinde bu bendin uygulanması mümkündür. Aksi halde yani sisteme girilerek bir kişi aldatılmayıp sistemden yararlanılarak çıkar sağlanmışsa bilişim suçu veya bilişim sistemi kullanılmak suretiyle hırsızlık suçunun oluşması söz konusu olacaktır. Bilişim sisteminden maksat, verileri toplayıp, yerleştirdikten sonra bunları otomatik işlemlere tâbi tutma olanağını veren makine veya cihazlardır.”

Nitelikli dolandırıcılık suçunun cezası, üç yıldan on yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezasıdır.

4. Yargıtay Kararlarıyla Dolandırıcılık Suçunun Değerlendirilmesi

Yargıtay, dolandırıcılık suçuna ilişkin çeşitli kararlarında, suçun unsurlarını ve nitelikli hallerini detaylı olarak ele almıştır. Örneğin, Yargıtay 15. Ceza Dairesi'nin 2012/4955 Esas ve 2014/361 Karar sayılı ilamında, dolandırıcılık suçunun oluşabilmesi için failin hileli davranışlarının belli oranda ağır, yoğun ve ustaca olması gerektiği vurgulanmıştır.

Başka bir örnekte, Yargıtay 8. Ceza Dairesi'nin 2014/20399 Esas ve 2015/12996 Karar sayılı ilamında, sanıkların bir sosyal medya hesabına girerek bir kişiyi kandırıp borç istedikleri ve bu suretle dolandırıcılık suçu işledikleri belirtilmiştir. Bu kararda, eylemin bilişim sistemini kullanarak dolandırıcılık suçu oluşturduğu ifade edilmiştir.

5. Dolandırıcılık Suçunda Görevli Mahkemeler

Dolandırıcılık suçlarına ilişkin davalar, suçun niteliğine ve cezanın üst sınırına göre Asliye Ceza Mahkemeleri veya Ağır Ceza Mahkemeleri tarafından görülür. Basit dolandırıcılık suçları genellikle Asliye Ceza Mahkemeleri'nin görev alanına girerken, nitelikli dolandırıcılık suçları Ağır Ceza Mahkemeleri'nde görülür.

6. Dolandırıcılık Suçunda Zamanaşımı

Dolandırıcılık suçlarında dava zamanaşımı süreleri, suçun niteliğine göre değişir. Basit dolandırıcılık suçlarında dava zamanaşımı süresi 8 yıl iken, nitelikli dolandırıcılık suçlarında bu süre 15 yıla kadar çıkabilir.